LeSS is een agile framework voor het opschalen van agile ontwikkeling naar meerdere teams. LeSS is een afkorting van Large Scaled Scrum, een op Scrum gebaseerde Scalings framework.
Het doel van LeSS is om grootschalige ontwikkelprojecten succesvol te ondersteunen en tegelijkertijd dicht tegen en binnen het Scrum-framework te blijven. In eerste instantie vooral IT-gerichte productontwikkeling.
Zoals wellicht bekend is Scrum oorspronkelijk bedoeld voor één team. Binnen LeSS worden de Scrumprincipes en -regels geschikt gemaakt voor grootschalige projecten.
LeSS is ontwikkeld door Craig Larman en Bas Vodde. Vanaf 2005 hebben beide heren het LeSS scaling framework verder ontwikkeld.
Als je nog niet bekend bent met Scrum, lees dan eerst het artikel: Scrum in 3 minuten
LeSS in vogelvlucht
Er zijn inmiddels vrij veel scalingsframeworks, LeSS is een van de eerdere scaling frameworks. Craig Larman en Bas Vodde hebben een manier bedacht om Scrum met meerdere teams tegelijkertijd toe te passen. Hun LeSS framework voegt een extra proces toe ten opzichte van Scrum voor één team.
Net als alle andere agile frameworks hanteert LeSS regels, gebaseerd op principes en het doen van experimenten. Ook definieert LeSS procesbeschrijvingen, definities, artifacts en rollen en nog een aantal andere zaken. De belangrijkste worden in dit artikel beschreven.
Bij Scrum zijn de teams cross functioneel met weinig of geen specialisatie. Dit geldt ook voor LeSS, want alle teams werken aan hetzelfde. Waarbij elk team bestaat uit 7 plus of min 2 members. Elk team beschikt over een range aan vaardigheden, zoals domeinkennis, architectuur, design, testen en coderen. Gezamenlijk leveren ze een gemeenschappelijk increment op aan het einde van de Sprint.
Met LeSS toepassen wil je de schaal van ontwikkeling vergroten. In tegenstelling tot traditionele ontwikkelmethoden (project/programma) is het belangrijkste doel om dingen zo eenvoudig mogelijk op te lossen. Dus geen toename van allerlei functies door het toevoegen van een projectorganisatie of Integration teams of System Teams of een PMO. Dit zie je wel in meerdere andere scalingmethodieken. Voorbeelden hiervan zijn Nexus en Safe. In dit kader staat LeSS voor minder: minder kosten en minder complexiteit.
Rollen in LeSS
Binnen LeSS zien we de bekende individuele Scrum Teams. Meerdere Teams zijn echter nodig wanneer het te ontwikkelen product niet door één team afgehandeld kan worden. Vanzelfsprekend moet er dan gekeken worden welke teams welke werkzaamheden gaan vervullen.
Hierbij kan onderscheid gemaakt worden tussen cross functionele teams, Feature Teams en Component Teams. LeSS kiest voor Feature teams die de optimale klantwaarde leveren door de focus op specifieke klantdimensies. In een ander artikel zal het verschil tussen Component en Feature teams worden beschreven.
De Scrum Teams bestaan uit een Development Team, een Scrum Master en een gedeelde/gezamelijke Product Owner. De Scrum Teams werken volgens de Sprint Backlog, houden hun Daily Scrums en voeren geregeld Product Backlog Refinements uit. Binnen LeSS wordt dit aangeduid met One Team Scrum. Daartoe heeft LeSS een aantal events t.o.v. Scrum anders ingevuld.
LeSS heeft de rollen van Product Owner, Scrum Master en Team in tact gelaten, maar wel een rol toegevoegd: de Area Product Owner.
In LeSS is er geen manager-rol, maar managers kunnen aanwezig zijn. Dan is hun rol gericht op het leveren van waarde van het totale systeem en niet gericht op het specifieke product.
2 soorten LeSS
LeSS beschrijft dus hoe meerdere teams effectief aan dezelfde productontwikkeling werken. Toename van het aantal mensen is namelijk ook toename van de complexiteit.
Binnen Basis LeSS-framework komen we maximaal acht Scrum Teams tegen. Zijn meer dan acht teams noodzakelijk, dan wordt het LeSS Huge-framework gehanteerd.
Er zijn 2 soorten LeSS beschikbaar: Basic LeSS en LeSS Huge.
Basic LeSS:
Bij Basic LeSS komen we maximaal acht Scrum Teams tegen. Want Basic LeSS is voor 2 tot 8 teams die aan dezelfde productontwikkeling werken. Eigenlijk is Basic Less sterk vergelijkbaar met Scrum met 1 team. De uitbreiding zit in:
Een Scrum Master kan 1 tot en met 3 teams faciliteren. Een Scrum Master begeleidt en leert de teams hoe ze in LeSS moeten werken. Een Product Owner beheert de product backlog, de lijst met features.
Er is slechts:
- 1 Product Backlog
- 1 Definition of Done (DoD)
- één gemeenschappelijke Sprint
- 1 increment
Teams hebben direct contact met de klant, terwijl de Product Owner zich richt op het bepalen van de route, de prioriteiten en de langetermijnvisie van het product.
Wat is het verschil van Basic LeSS met Scrum?
Binnen LeSS is sprake van één Sprint waarin één Product Increment wordt opgeleverd. Dit betekent dat de Sprint Planning voor alle teams tegelijkertijd moet plaatsvinden. Ook de Sprint Review (demo) en Sprint Retrospective vinden met alle teams tegelijkertijd plaats. Het team bepaalt wanneer de Product Backlog Refinement plaatsvindt.
De sprintplanning is in 2 delen opgesplitst:
- Een sessie van Product Owner met een deel van de teamleden om te bepalen welke product backlog items worden opgenomen in de Sprint. Waarbij (een deel van) het werk wordt verdeeld over de teams.
- Een sessie met leden van alle teams, waar teams die tijdens de volgende sprint aan dezelfde taken werken, vragen hebben of opheldering nodig hebben van andere team(s). Deze sessie is kort na de sessie met de Product Owner of vindt parallel plaats.
LeSS Huge
Zijn meer dan acht teams noodzakelijk, dan wordt het LeSS Huge-framework gehanteerd. LeSS Huge is namelijk het framework voor meer dan 8 teams die aan dezelfde productontwikkeling werken. Volgens de LeSS methodiek ga je dus over van Basis naar Huge als je meer dan 8 Basic LeSS teams hebt.
In LeSS Huge zijn er dus meerdere Basic LeSS teams tegelijkertijd werkend aan dezelfde productontwikkeling. Er zijn meerdere Product Owners die Area Product Owners worden genoemd. Elk verantwoordelijk voor zijn ‘eigen’ Product Backlog. Maximaal 3 teams werken samen met 1 Area Product Owner. De Chief Product Owner zorgt voor de alignment tussen de Area Product Owners en overziet het totale product.
- Area Product Owners zijn verantwoordelijk voor hun respectievelijke product backlog.
- Een Chief Product Owner leidt de Area Product Owners en richt zich op het gehele product.
- De Scrum Teams bestaan uit een Development Team, een Scrum Master en een gedeelde/gezamenlijke Product Owner.
Events
Net als in Scrum zijn er events, hiervan staat hieronder een samenvatting per event in LeSS.
Sprint
Er worden sprints gepland waarbij de teams in elke sprint een (deel)product maken dat opgeleverd kan worden. Deze sprints kunnen 1 tot 4 weken duren, maar na keuze van de lengte van de Sprint is de afgesproken periode een gegeven.
De ontwikkeling is iteratief en incrementeel. Binnen LeSS is sprake van één Sprint waarin één potentieel Product Increment wordt opgeleverd. Dit betekent dat de Sprint Planning voor alle teams tegelijkertijd moet plaatsvinden.
Sprint Planning
Er zijn twee planningsfasen in LeSS. Voor de planning in 2 fasen worden zoals gebruikelijk whiteboards of remote walls gehanteerd. De twee fasen van de Sprint Planning zijn:
Eerste fase
De eerste fase van de sprintplanning bestaat uit het selecteren van items uit de Product Backlog. Twee leden van elk team ontmoeten hun producteigenaar om de selectie te maken uit de items met hoge prioriteit van de backlog.
Tweede fase
In de tweede fase van de planning bespreekt het team de geselecteerde items.
Zodra teams de items uit de Product Backlog hebben gekozen, wordt de planning gedaan om de sprintdoelen te bereiken. Hierdoor ontstaat de Sprint Backlog.
De Scrum Teams werken vervolgens de Sprint Backlog, houden hun Daily Scrums en voeren geregeld Product Backlog Refinements uit.
Product Backlog Refinement
Het team bepaalt wanneer de Product Backlog Refinement plaatsvindt. Er kan ook een Product Backlog Refinement sessie worden gehouden. In deze Product Backlog Refinement sessie bespreken klant en de teams hoe het bestaande kan worden verbeterd en/of er nieuwe wensen moeten worden toegevoegd. Deze sessie is ook essentieel om te praten over het werk dat gedaan moet worden in de komende sprints.
Voor coördinatie en afstemming tijdens de Sprint kan gebruikgemaakt worden van de Scrum of Scrums, bijwonen van Daily Scrums en multi team bijeenkomsten.
Dagelijkse Scrum
De Daily Standup wordt door elk team onafhankelijk gehouden. De inhoud van de Daily wordt in dit artikel niet verder beschreven, interessanter is hoe informatie ook op andere manieren gedeeld kan worden, naast de Sprint Review en Retrospectives.
Voor het delen van informatie kan een lid van het ene team in de Daily Scrum vergadering van een ander team plaatsnemen. Voor het delen en coördineren over meerdere teams kan ook binnen LeSS een Open Space sessie worden gehanteerd. Een Scrum of Scrum sessie met de Scrum Masters mag ook.
De te kiezen methode zal per organisatie kunnen verschillen, maar hoe dan ook: in LeSS komen de vertegenwoordigers van elk team regelmatig bijeen om de werkzaamheden te coördineren.
Sprint Review
De Sprint Review (demo) vindt met alle teams tegelijkertijd plaats. De teams sturen teamvertegenwoordigers. Tijdens de LeSS Sprint Review kijken de relevante klanten, de belanghebbenden, de gebruikers, de Scrum Teams en de Product Owner naar het complete, geïntegreerde product en besluiten ze hoe verder te gaan.
Met name bij Less Huge kan het voorkomen dat er zeer grote opleveringen plaatsvinden. Dan wordt er vaak een fysiek event van gemaakt waar gedemonstreerd kan worden. Een overleg over het opgeleverde vindt sowieso plaats.
Sprint Retrospective
Na de Sprint Review hebben alle Scrum Teams tegelijkertijd hun eigen Sprint Retrospective.
De teams hebben regelmatig een eigen terugblik op wat er gedaan wordt om continu te verbeteren.
Overall Retrospective
Daarna vindt binnen LeSS een nieuwe gebeurtenis plaats, de Overall Retrospective. De focus van de Overall Retrospective ligt op het verbeteren van het gehele systeem en niet op hoe goed de teams het doen.
De Overall Retrospective wordt bijgewoond door de Product Owners, Scrum Masters en vertegenwoordigers van elk team en wordt gehouden kort nadat een sprint is voltooid. Management kan aanwezig zijn, met name om belemmeringen die van invloed zijn op de levering van het product te begrijpen en daarop te kunnen acteren.
De inhoud van de Overall Retrospective is dat Product Owner, Scrum Masters en de teams kijken naar de volgende aspecten:
- Samenwerking tussen de teams en teamontwikkeling.
- Klantgerichtheid van de teams.
- Teams delen gebeurtenissen en/of ervaringen.
- Functioneren van de Product Owner.
Samenvatting
LeSS is een afkorting van Large Scaled Scrum. Een op Scrum gebaseerde scalings framework. Er zijn twee soorten: Basic LeSS en LeSS Huge.
LeSS Huge is vergelijkbaar met Basic LeSS, door de omvang van de productontwikkeling en het aantal teams, zijn er bij LeSS Huges twee of meer Area Product Owners. De Area Product Owners en de ene overall Product Owner vormen het Product Owner team.
Elk ontwikkelingsgebied heeft idealiter vier tot acht teams. Basic LeSS hanteert twee tot acht teams. Aangezien het werk onder Less Huge meestal meerdere Area teams van vier tot acht teams is, is de basiswerking van teams onder Basic LeSS en LeSS Huge hetzelfde.
Er is ook een artikel Wat is Scrum Nexus Framework? Eveneens een op Scrum gebaseerde scaling methodiek.
Wil je weten welke uitdagingen je tegenkomt als je gaat scalen? Zie het artikel: 8 uitdagingen van het opschalen van agile.