Geweldloze communicatie (NVC) is een communicatiemethode die gebaseerd is op de aanname dat alle mensen over mededogen en empathie beschikken en dat mensen alleen hun toevlucht nemen tot geweld of gedrag dat schadelijk is voor anderen wanneer ze geen effectievere strategieën herkennen om aan de behoeften te voldoen.
Geweldloze communicatie is bedacht door Marshall Rosenberg en hij heeft deze theorie vanaf de jaren zestig steeds verder ontwikkeld. Hoewel er in het begin geen wetenschappelijk bewijs was ter onderbouwing van zijn theorie, bleek dat velen na het volgen van NVC trainingen opmerkelijke resultaten behaalden in conflictrijke situaties. Pas vanaf de 80-er jaren bleken de eerste wetenschappelijke benaderingen de positieve effecten te kunnen bewijzen.
In dit artikel zal de afkorting NVC worden gebruikt i.p.v. geweldloze communicatie. Simpelweg omdat Non Violent Communication (NVC) lekker kort en krachtig is.
NVC is een dynamische taal van overvloed en gelijkwaardigheid. NVC leidt tot het oplossen en voorkomen van conflicten, concrete verheldering van communicatie en heling van relaties.
Wat is basisveronderstelling van de NVC-theorie?
Geweldloze Communicatie richt zich op:
- Waarneming: wat we zuiver waarnemen (niet hoe we daarover oordelen).
- Gevoel: hoe we ons voelen bij die waarneming (niet hoe we erover denken).
- Behoefte: als basis van wat we voelen (verantwoordelijkheid nemen).
- Verzoek: concrete actie voorstellen om het leven te verrijken (geen eis).
Volgens de NVC-theorie van Rosenberg ontstaat er mogelijk een conflict als behoeften van mensen door de gehanteerde strategieën strijdig zijn. NVC helpt om tegenstrijdige strategieën inzichtelijk en bespreekbaar te maken.
De basisveronderstelling is dat gedragingen van mensen voorkomen uit universele behoeften die niet strijdig zijn. Gedachten en gevoelens kleuren de behoefte van mensen en als men samenwerkt om aan elkaars behoefte te voldoen leert en bereikt men interpersoonlijke harmonie. Dit is de basis voor verdere samenwerking.
NVC Beschrijft 3 niveaus van interpersoonlijke communicatie, die met elkaar verbonden zijn en verandering tot stand kunnen brengen. De 3 niveaus zijn:
- binnen zichzelf
- tussen anderen en
- binnen groepen en sociale systemen.
Volgens de theorie verbetert deze methode compassie tussen mensen. De adepten van deze theorie benadrukken de set van waarden, de sociale verandering, de spirituele kant, tot en met een ander wereldbeeld. De bijhorende manier van vraagstelling pas je bewust of onbewust regelmatig toe in het agile werken. Daarover volgt straks meer.
NVC is niet het veranderen van de manier waarop je praat; het gaat over het veranderen van de manier waarop je denkt en de manier waarop je de wereld bekijkt. Toch start NVC met het aanleren van ‘anders’ communiceren, zie het maar als het leren van een andere taal.
Geweld of juist toch niet?
Mensen kunnen zich verbinden met hun medelevende natuur en zich met zorg en bezorgdheid met anderen in verbinding stellen. Als men echter niet meer in de kern van ‘wie je bent’ kunt komen, kan men de neiging hebben om gewelddadige communicatie te gebruiken die de relatie verstoort.
Denk nu niet meteen aan bijvoorbeeld streetgangs, maar denk ook eens aan bekenden. Sommige van hen zullen je wellicht eens ‘de waarheid’ hebben gezegd. Nou ja, hun waarheid. Ook dit is mogelijk een vorm van geweld volgens NVC.
Taal- en communicatievaardigheden spelen dus een zeer grote rol in het communiceren vanuit ons hart. Dit herken je vast, sommige manieren van uitdrukken en horen doen je echt pijn, andere manieren geven je kracht.
NVC richt zich op het verduidelijken van wat wordt waargenomen, gevoeld en nodig is, in plaats van op het stellen van een diagnose of het beoordelen van een oordeel.
Jakhals of giraf?
Rosenberg stelt dat een conflict kan ontstaan waarbij geweld mag worden gebruikt, echter alleen als beschermende kracht. Als extreme uitzondering en alleen als het enige doel is om het leven te beschermen. Dit zie je terug in de manier waarop Rosenberg zijn communicatie voorbeelden presenteert door gebruik te maken van een jakhals en giraf.
Jakhals
De jakhals is agressief en dominant, de jakhals staat voor geweldadige communicatie. Een aantal gedragsvoorbeelden:
- Defensief: beschuldigend of rechtvaardigend.
- Dualistisch: ofwel en of, goed en slecht, juist en verkeerd.
- Schuld, schaamte, woede.
- Naar buiten gericht, ziet anderen als vijand.
Giraf
De giraf is een planteneter heeft een groot hart, lange nek, overziet en is bewust van zijn omgeving. De giraf met zijn medeleven is het voorbeeld van NVC, Gedragsvoorbeelden:
- Verbindend en begrijpend.
- Gericht op gevoelens en behoeften.
- Gelijkheid en wederkerigheid.
- Integrale, holistisch wereldbeeld.
- Ziet andere mensen als heelheid.
- Mededogen en vreugde.
Aan wie dacht je toen je las over de jakhals? En aan wie toen je las over de giraf?
Communicatieverstoringen
Volgens Rosenberg komen communicatieverstoringen tot stand door:
- Moralistische oordelen: Schuld, beledigingen, put-downs, etiketten, kritiek en diagnoses.
- Het maken van vergelijkingen: laten zien hoe anderen beter of slechter zijn dan jij.
- Ontkenning van verantwoordelijkheid: maak dat anderen zich schuldig voelen en verantwoordelijk voor jouw ellende.
- Eisen: Dicteer anderen wat ze moeten voelen, denken en doen…
Deze verstoringen worden gekoppeld aan de 4 componenten van NVC.
De 4 componenten van NVC
NVC hanteert 4 componenten. De 4 componenten zijn:
- Observeren
- Gevoelens
- Behoefte
- Verzoek
Deze componenten worden hieronder toegelicht.
1. Observeren
Het eerste component ‘observeren’ beschrijft dat we moet observeren zonder te evalueren.
Stel de vraag: Wat wordt er gezegd? Het gaat dan om de feiten. Alleen om de feiten, dus niet oordelen of veroordelen.
Wij observeren de concrete activiteiten die we waarnemen en die ons welzijn beïnvloeden. Als je echter observatie met evaluatie combineert, hebben mensen de neiging om kritiek te horen. De boodschap is dus dat je observatie van evaluatie moet scheiden.
Deze benadering is essentieel in NVC. Jouw reactie zal anders snel als kritiek overkomen, waardoor de ander op jou reageert. In jouw antwoord zit zowel wat je feitelijke waarneming is en wat jouw oordeel is.
Best lastig toepasbaar in het begin, we leren als kind al om deze met elkaar te koppelen. Want dat krijg je vaak vanaf je jongste jeugd al mee.
2. Gevoelens
Het tweede component is het identificeren en uitdrukken van gevoelens.
Een voorbeeld: Wat voel ik? Ik ben blij!
Blijdschap is een gevoel, maar toch is dit niet altijd zo eenvoudig te bepalen als je denkt. Want we gebruiken voelen als we denken bedoelen en andersom. ‘Ik voel mij belazerd door jou’ is echt geen gevoel. Dat is denken, een gedachte.
Ook regelmatig wordt gevoel door een ander ingevuld, men denkt of meent dan te weten wat jij voelt. Herken je dit?
Als het jou overkomt en de ander heeft niet het juiste gevoel benoemd, voel je niet gehoord of gezien. De niet NVC reactie zal dan vaak niet positief zijn. Vraag dus zelf naar het gevoel van een ander. Dit doe je door een eenvoudige vraag te stellen: hoe gaat het met je?
Het gaat dus over hoe we ons voelen in relatie tot wat we observeren, hier je de volgende inzichten:
- Word je bewust, accepteer en druk je gevoelens goed uit.
- Neem verantwoordelijkheid voor je gevoelens.
- Wat anderen doen kan de stimulans zijn van onze gevoelens, maar niet de oorzaak.
3. Behoeften
Het derde component is behoeften, hier gaat het erom dat je op zoek gaat naar de rootcause van je gevoelens. De behoeften, waarden, verlangens, enz. die onze gevoelens opwekken.
- Oordeelsvorming van anderen zijn vervreemdende uitingen van onze eigen onvervulde behoeften.
- Als we onze behoeften uitdrukken, hebben we een betere kans om ze te vervullen.
- De pijn van het uiten van onze behoeften versus de pijn van het niet uiten van onze behoeften
Een mooi voorbeeld, met vier opties voor het ontvangen van een negatieve bericht:
Je bent de meest egocentrische persoon die ik ooit heb ontmoet.
Zo, wat was jouw reactie? Ben benieuwd, maar herken je jouw reactie in een van onderstaande mogelijkheden?
- Je geeft jezelf de schuld: ‘Ik had meer attent moeten zijn’
- De schuld bij de ander leggen: ‘Jouw gedrag is er de oorzaak van.’
- Het voelen van onze eigen behoeften en gevoelens: ‘Ik voel me geërgerd als ik jouw opmerking hoor, want ik wil dat mijn betrokkenheid bij anderen wordt gerespecteerd.’
- Het voelen van de behoeften en gevoelens van anderen: ‘Voel jij je gekwetst, omdat je meer rekening moet houden met jouw voorkeuren?”
Bovenstaande was een simpele harde negatieve boodschap, maar in bovenstaande gevallen zie je dat de ontvanger dezelfde boodschap op meerdere manieren kan ontvangen.
Wat je persoonlijke reactie ook was, weet dat de eerste 2 van bovenstaande opties je nooit verder helpen. Je zult naar je eigen gevoel en behoeften moeten kijken voordat je jezelf openstelt de gevoelens van een ander. Dus wat wil jij, stel jezelf de vraag: wat wil ik?
Emotionele bevrijding
Als we zelf al niet onze behoeften waardevol vinden, dan kunnen anderen dat ook niet doen. Rosenberg beschrijft dit op fantastische wijze. Hij noemt het opnieuw inrichten naar een waardevolle behoefte een reis van emotionele slavernij naar emotionele bevrijding. Hij hanteert daartoe 3 fasen:
Eerste fase: emotionele slavernij. We zien onszelf verantwoordelijk voor de gevoelens van anderen.
Tweede fase: onaangenaam of aanstootgevend. We voelen ons boos; we willen niet langer verantwoordelijk zijn voor de gevoelens van anderen.
Derde fase: Emotionele bevrijding. We nemen de verantwoordelijkheid voor onze intenties en acties.
4. Verzoeken/vragen
Het vierde component is het doen van duidelijke verzoeken. Dit zijn de concrete acties die je neemt om jouw leven te verrijken:
Doe je verzoek in duidelijke, positieve en concrete actietaal. Laat zien wat je echt wil. Als je zelf vaag bent over wat je nu echt wil, draagt dit bij aan interne verwarring bij de ander. Dat is vanzelfsprekend niet de bedoeling, want hoe duidelijker je bent (over wat terug wilt), hoe groter de kans dat je het krijgt.
Dus dien je je uit te spreken! De ander moet je zien en kan er dan ook voor je zijn. Zoals eerder beschreven gaat om een behoefte, niet over denken. Een dergelijk antwoord start met IK.
Ik wil je vertellen wat ik voel,
En dan pas komt de JIJ als je de ander een vraag wilt stellen.
kun je naar mij luisteren?
Als je deze methode nog niet hanteert is dit niet gemakkelijk te veranderen. Dit zijn ingesleten patronen, oefenen is de enige mogelijkheid om dit eigen te maken. En dat is de moeite waard, het bespaart je uiteindelijk veel tijd en je creëert een betere wereld. Je wordt in ieder geval een betere ‘IK’.
Bovenstaande communicatiemethoden zijn goed te leren door zelf toe te passen. Je kunt er ook voor kiezen om een training te volgen.
Als stimulans om door te gaan extra informatie over welke interessante visie Rosenberg hanteert.
Ontvangen van een boodschap op een empathische manier
Bij ontvangen van een boodschap gaat het om empathisch ontvangen. Het belangrijkste inzicht is dat je helemaal aanwezig dient te zijn: doe niet gewoon iets, ga er echt voor staan. Want empathie slaagt alleen door het leegmaken van de geest en het luisteren met je hele zijn. Je komt niet in het nu (je bent niet aanwezig), als je gelooft dat je de situatie moet repareren om anderen zich beter laten voelen.
Luister dus naar gevoelens en behoeften. We horen alleen wat we observeren, voelen, nodig hebben en vragen.
We hebben empathie nodig om empathie te geven
Zelfveroordelingen zijn, net als alle andere oordelen, tragische uitingen van onvervulde behoeften. We hebben medeleven met onszelf als we in staat zijn om alle delen van onszelf te omarmen en de behoeften en waarden die door elk deel worden uitgedrukt te herkennen.
Het gevaarlijkste van alle gedrag kan bestaan uit het doen van dingen ‘omdat we verondersteld worden te doen’.
Woede en geweld
Als we anderen beoordelen, dragen we bij aan het geweld.
Gebruik boosheid als een wake-up call. Woede werkt samen met onze energie door deze af te leiden in de richting van strafmaatregelen.
Als we ons bewust worden van onze behoeften, maakt woede plaats voor levensreddende gevoelens. Geweld komt voort uit het geloof dat andere mensen onze pijn veroorzaken en daarom straf verdienen. Oordelen van anderen draagt bij aan zelf vervullende profetieën.
Vier stappen voor het uiten van boosheid.
- Stop. Adem.
- Identificeer jouw oordelende gedachten.
- Maak verbinding met je behoeften.
- Druk jouw gevoelens en onvervulde behoeften zorgvuldig uit
Hoe leer je NVC snel?
Door te oefenen leer je NV op een snelle manier, maar neem de volgende aandachtspunten mee op je leerreis:
- Hoe meer je anderen hoort, hoe meer ze jou zullen horen.
- Blijf bewust van de gewelddadige gedachten die in je gedachten opkomen zonder ze te veroordelen.
- Als je de gevoelens en behoeften van de ander kan horen, herkennen we onze gemeenschappelijke menselijkheid.
- Onze behoefte is dat de ander jouw pijn echt hoort.
- Mensen horen jouw pijn niet als ze denken dat het hun schuld is.
- Oefen het vertalen van elk oordeel in een onvervulde behoefte.
- Neem de tijd.
Wanneer geen NVC?
NVC erkent dat anderen grenzen hanteren of niet openstaan voor deze communicatie methode. Onderstaand de redenen wanneer NVC niet kan worden toegepast.
- Alleen NVC als de ander er voor openstaat, men stelt zich kwetsbaar op. Niet iedereen wil of kan dat. Respecteer dat.
- Je bent niet verantwoordelijk voor de gevoelens van een ander. Het is een soort van vraag en aanbod. Beiden mogen bedanken voor de wens van een ander.
- Als het de ander het helemaal niets kan schelen hoe jij je voelt.
- De laatste is wellicht nog de ergste. NVC kan misbruikt worden, als deze communicatiemethode wordt ingezet om anderen onder controle te houden, het gesprek onnodig naar het gevoel van de ander te brengen of de ander negatieve gevoelens heeft (bijv. discriminatie)
Is NVC niet mogelijk dan is een directe of assertieve manier van communiceren een goed alternatief.
Tot slot
Wat je ook doet, communicatie loopt soms anders dan je zou willen. Niet altijd ben je in staat om daar goed mee om te gaan. NVC helpt je daarbij.
Lijkt NVC in eerste instantie op het leren van een nieuwe taal, door het oefenen zal je merken dat gesprekken anders gaan dan je gewend bent. Naast je taalontwikkeling ontwikkel je gedrag, als je de taal geheel eigen bent, realiseer je jezelf dat je veranderd bent. Ten goede.
Zoals je hebt kunnen lezen is NVC een goede methode om conflicten vroegtijdig te stoppen. Een interessant artikel over conflicten is: de conflict cirkel van Moore.