Depth of Knowledge beschrijft vier niveaus van de diepte van de kennis en het begrip van de leerling. Het framework is bedacht door Norman Webb.
Kennis wordt in het framework Depth of Knowledge als diepgaand beschouwd, als men in staat is om duidelijk onderscheid te maken. Vervolgens door argumenten te ontwikkelen, problemen op te lossen, verklaringen te construeren en anders met relatief complexe inzichten te werken.
DoK wordt met name gebruikt om het niveau van zorgvuldigheid, zwaarte en nauwkeurigheid voor een beoordeling van het geleerde vast te stellen.
Het is een vaak gehanteerde meetmethode in het onderwijs, waarvan velen zich niet bewust zijn. Vermoedelijk heb je je wel regelmatig afgevraagd tot welke diepte de vragen tijdens een tentamen of examen zouden moeten worden beantwoord.
Doel Depth of Knowledge
De grondlegger van DoK is Norman Webb. Hij besloot om activiteiten te categoriseren op het niveau van complexiteit in het denken. In 1997 publiceerde hij zijn eerste inzichten, deze kwamen voort uit de verschillende manieren van standaardisatie in beoordelen. Hij stelde vast dat veel assessments beperkt waren tot inhoud en geleerde procedures. In 2002 publiceerde hij DoK met vier niveaus.
Het probleem wat hij constateerde was dat er niet eenduidig gemeten werd hoe diep studenten iets moeten begrijpen. Volgens Webb dienen studenten zich bewust te zijn van het leerproces, zodat ze antwoorden kunnen uitleggen en oplossingen kunnen bieden.
Waarbij men op het hoogste niveau het geleerde in een leeromgeving ook in de ‘echte’ wereld kunnen hanteren en overdragen. Webb kwam met criteria om verwachtingen en beoordelingen te kunnen matchen.
Het doel van DOK is het vaststellen van de context. Dit staat voor het scenario, de setting of de situatie waarin de studenten de diepte en de omvang van het leren uitdrukken. Hiertoe beschreef hij 4 niveaus.
De criteria van Depth of Knowledge
In Depth of Knowledge zijn in het framework een aantal dimensies meegenomen, deze zijn:
- De diepte van de kennis om ideeën te kunnen begrijpen.
- Niveau cognitieve complexiteit.
- Het kunnen overdragen van kennis.
- Generalisaties kunnen vormen.
Het uitgangspunt is de context. Webb hanteert vervolgens 4 kennisniveaus: verwerving, toepassing, analyse en vergroting.
Het verwachtingspatroon is op deze niveaus verschillend, dat vereist tevens een andere manier van het geleerde over te kunnen dragen.
Het verschil met de Taxonomie van Bloom is dat er niet gekeken wordt naar het soort denken of soort kennis dat aangetoond dient te worden.
De 4 niveaus van DoK
De Depth of Knowledge bestaat uit 4 niveaus. Niveau 1 is het eenvoudigste niveau en niveau 4 het meest complexe niveau. Webb beschrijft hoe de diepte van de kennis in alle inhoudsgebieden kan worden aangepakt en wat er nodig is om het volgende niveau te bereiken.
In bovenstaande afbeelding zijn de hoofdlijnen van de 4 niveaus weergegeven. Deze worden hieronder uitgebreid behandeld.
noot: De gehanteerde kleuren zijn geen onderdeel van het model. slechts bedoeld als een vereenvoudiging bij het lezen.
Niveau DoK 1: kennisverwerving
Het eerste niveau van Depth of Knowledge is kennisverwerving. Dit omvat het oproepen en reproduceren van kennis. De cognitieve eis is laag.
Het onthouden van gegevens, definities, details, feiten, informatie en procedures oproepen. Verkregen kennis dient aangetoond te worden door deze op te roepen, te benoemen en te reproduceren.
Wat op het eerste niveau van DoK van belang is dat het context specifiek is en het zich richt zich op de specifieke tekst of het onderwerp dat wordt onderwezen en geleerd.
De leerverwachtingen bij niveau 1:
- De student dient details, basisfeiten, procedures en begrippen te kunnen oproepen.
- Antwoorden zijn goed of fout.
- Geen diepe verklaringen, interpretaties of motivering vereist.
Een voorbeeld in wiskunde is dat het één goed gedefinieerde stap of een rechte algoritmische procedure is. Dit is een voorbeeld van het laagste niveau, geen toeters of bellen. Volg de procedure.
Woordenlijst niveau 1: kennisverwerving
De bijbehorende kernwoorden zijn: identificeren, herinneren, herkennen, gebruiken en meten. In onderstaande afbeelding staan meer voorbeelden.
Pas op als men werkwoorden gebruikt zoals beschrijven en verklaren. De reden hiervoor is dat deze werkwoorden op meerdere manieren zijn te interpreteren.
Door mogelijke verschillen in het niveau van ‘beschrijven’ en ‘verklaren’, passen deze werkwoorden ook goed bij meerdere niveaus. Toch staat ‘beschrijf’ ook in de afbeelding, de daarop volgende vraag is dus bepalend voor het niveau.
Bij DoK 1 hoort de 5x waarom methode, de 5w’s!
Toetsen van DoK 1
- Toetsing: de feiten, het doen.
- De student: leest, onderzoekt, roept op en rapporteert
- De vraagstelling: Wat is de kennis, Wat ken je en Wat begrijp je.
Niveau DoK 2: kennistoepassing
Het tweede niveau van van Depth of Knowledge is kennistoepassing. Dit omvat conceptuele vaardigheden en basisniveau redeneren. De cognitieve eis is gemiddeld.
Dat staat voor kennis concepten toepassen, het gebruiken van informatie en een basis niveau van redeneren. Lees dit als het hanteren van cognitieve vaardigheden om vragen te beantwoorden, problemen aan te pakken, taken uit te voeren en teksten en onderwerpen te analyseren.
Het tweede niveau van DOK is item specifiek, gericht op hoe en waarom het leren kan worden overgedragen en gebruikt om redenen, relaties en resultaten te bereiken en uit te leggen.
Het verschil met het eerste niveau is, dat de hier gevraagde vaardigheden en concepten dieper gaan dan een rechtstreeks simpel antwoord, zoals ja of nee. Het kenmerkende verschil is echter het nemen van meerdere stappen of beslissingen om het probleem of activiteit aan te kunnen pakken.
De leerverwachtingen bij niveau 2
- De studenten worden uitgedaagd door aan te laten tonen en/of te omschrijven hoe de verkregen kennis kan worden gebruikt om vragen te beantwoorden, hoe problemen aangepakt zouden kunnen worden, taken zouden kunnen worden verricht.
- Reacties worden gegeven op het juiste niveau en de stelling wordt correct beantwoord.
Voorbeelden hiervan zijn het toepassen van tekstverklaring of tekstanalyse en hoe thema’s aangevlogen kunnen worden. Daarentegen hanteert men bij Wiskunde bijvoorbeeld: het lezen van informatie uit de grafiek of het organiseren en weergeven van gegevens in tabellen, grafieken en grafieken.
Elke studierichting zal zelf de inhoud per niveau bepalen, maar het is op dit niveau altijd item specifiek.
Woordenlijst niveau 2: kennistoepassing
De bijbehorende kernwoorden zijn: verzamelen en weergeven van gegevens, classificeren, organiseren, creëren, schatten, waarnemen, vergelijken van gegevens en experimenteren. Zie onderstaande afbeelding voor meer.
Men gebruikt hier vaak de werkwoorden: beschrijven, verklaren en interpreteren. Je herkent vast dat deze werkwoorden ook op niveau 1 al zijn genoemd. Wederom is het raadzaam om je niet te richten op de werkwoorden, maar op de inhoud van de vraag.
Toetsen van DoK 2
- Toetsing: toon en vertel.
- De student: beoordelen en verklaren
- Hoe kan de kennis worden gebruikt? Hoe kan jij verkregen de kennis aantonen?
Niveau DoK 3: Kennisanalyse
Het derde niveau van Depth of Knowledge is kennisanalyse. Dit omvat het strategisch denken op redelijk niveau en complex redeneren. De cognitieve eis is hoog.
Dit niveau bestaat dus uit 2 delen. Het betreft strategisch (analytisch) redelijk denken en complexiteit.
Strategische denken gaat over hoe en waarom. Het doel is dat studenten concepten, ideeën, operaties en procedures gebruiken om antwoorden, conclusies, besluiten, uitkomsten, redenen en resultaten te bereiken en uit te leggen.
Complexiteit is op dit niveau het kunnen plannen, rechtvaardigen en complex redeneren. Waarbij men kan uitleggen hoe concepten en procedures kunnen worden gebruikt om resultaten te leveren.
Het derde niveau van Depth of Knowledge is item specifiek. Gericht op hoe en waarom het leren kan worden overgedragen en gebruikt om redenen, relaties en resultaten te bereiken en uit te leggen.
Zowel niveau 2 als niveau 3 zijn item specifiek, het gevraagde niveau op niveau 3 is hoger dan niveau 2.
Het verschil met de eerdere niveaus is dat redenering, planning, het gebruik van bewijsmateriaal en een hoger niveau van denken nu noodzakelijk zijn om complexe en abstracte zaken aan te kunnen. Wellicht is het duidelijkste verschil met eerdere niveaus dat de redenering de juistheid van het antwoord dient aan te tonen.
De leerverwachtingen bij niveau 3
- De verwachting is dat studenten op dit niveau betrokken worden om dieper te gaan nadenken en zich uit te drukken. Het gaat hier om de hoe en waarom kennis kan worden gebruikt.
- Je hebt kennis nodig om antwoorden, argumenten, beweringen, conclusies, hypothesen, ideeën, resultaten, redenen, relaties of oplossingen te onderzoeken en uit te leggen.
- Antwoorden op dit niveau dient de student te kunnen verdedigen, uit te leggen, te rechtvaardigen, te ondersteunen met bewijs of zelfs een mogelijk niet correct antwoord te weigeren.
Onderstaand een lijstje van passende woorden, maar realiseer je dat het feitelijk activiteiten behoren te zijn. Losse woorden schieten wellicht te kort.
Voorbeelden die de strekking weergeven zijn: het trekken van conclusies op basis van waarnemingen, het aanhalen van bewijsmateriaal en het ontwikkelen van een logisch argument voor concepten, het verklaren van fenomenen in termen van concepten en het gebruik van concepten om problemen op te lossen.
Woordenlijst niveau 3: kennisanalyse
De bijbehorende kernwoorden zijn: concluderen, bewijzen, argumenteren en conceptueel denken. In onderstaande afbeelding staan meer voorbeelden.
Toetsen van DoK 3
- Toetsing: verdedigen, uitleggen, rechtvaardigen en ondersteunen of weigeren
- De student: onderzoek, informatie en verbeelding
- Hoe en waarom kan de kennis worden gebruikt, hoe zou jij de kennis kunnen gebruiken (voor andere doeleinden)?
Niveau DoK 4: Kennisvergroting
Het vierde niveau van Depth of Knowledge is kennisvergroting of kennisuitbreiding. De cognitieve eis is hoog.
De begrippen in het Engels zijn: extended thinking en extensively thinking, dit staat voor uitgebreid denken, maar ook ruimdenkendheid.
Het vierde niveau van DoK vereist dat studenten verder gaan dan het standaard leren en dat men zich afvraagt hoe het leren op een andere manier in de echte wereld kan worden gebruikt.
Daartoe moedigt men studenten aan om kritisch en creatief na te denken over hoe ze kennis kunnen overdragen. Vervolgens hoe ze deze kennis anders kunnen gebruiken en delen in verschillende contexten en nieuwe situaties diep in een specifiek vakgebied, maar ook in het hele curriculum, buiten het klaslokaal en over een langere periode.
Het vierde niveau van Depth of Knowledge is uitgebreid en praktisch, gericht op hoe en waarom het leren kan worden overgedragen en gebruikt in het hele curriculum en buiten het klaslokaal. En dat is feitelijk de kern van het vierde niveau, men dient zich af te vragen hoe het leren anders kan worden ingezet in de echte wereld.
Ten opzichte van lagere niveaus is het verschil dat niveau 4 een complexe redenering, planning, ontwikkeling en indien nodig het denken over een langere periode vereist.
De leerverwachting van niveau 4
Op niveau 4 moedigt men studenten aan om kritisch en creatief na te denken over hoe ze kennis kunnen overdragen, anders kunnen gebruiken en delen in verschillende contexten en nieuwe situaties diep in een specifiek vakgebied, in het hele curriculum, buiten het klaslokaal en over een langere periode.
Woordenlijst niveau 4: kennisvergroting
De bijbehorende kernwoorden zijn: ontwerpen, uitvoeren van experimenten, verbanden leggen, combineren, synthetiseren van ideeën tot nieuwe concepten en bekritiseren van experimentele ontwerpen.
In onderstaande afbeelding meer woorden
Toetsen bij DoK 4
- Toetsing: ga verder, voorbij de horizon.
- De student: ontwerp en ontwikkeling
- De vraagstelling: Wat zou nog meer met de kennis gedaan kunnen worden? Waarvoor zou jij de kennis kunnen gebruiken (voor andere doeleinden)?
Depth of Knowledge en agile werken
Wellicht vraag je af waarom DoK voor agile werken van belang is. onderstaand de belangrijkste redenen:
- Teamleden zijn veelal T-Shaped, een onderdeel van de T is diepte van kennis.
- Bij Agile werken verbeter je elke sprint, daartoe dien je jezelf blijvend te ontwikkelen.
- Blijvend ontwikkelen is levenslang leren.
- Leren bestaat altijd uit een bepaalde mate van Depth of Knowledge. Voor T-shape gebruikt men een vorm van Depth of Knowledge.
In agile teams is naast een algemeen kennisniveau ook een diep begrip van de materie nodig. Wat je ziet is dat onderwerpen op een systemische-, systematische en samenhangende manier worden benaderd om complexe zaken op te kunnen lossen. Vaak kunnen uitdagingen voor de organisatie slechts ingevuld worden door een DoK-4 niveau te hanteren.
Depth of Knowledge richt zich niet op het soort denken of soort kennis dat men dient te kunnen tonen. De Taxonomie van Bloom of de theorie van Marzano richten zich hier wel op.