Richard Lewis heeft in zijn model alle culturen van de wereld weten terug te brengen naar 3 culturele categorieën of typologieën, hij noemt deze categorieën: lineair-actief, multi-actief en reactief.
Lewis realiseerde zich heel goed dat deze vereenvoudiging een reactie teweeg zou brengen, zijn quote zegt genoeg: ‘Het bepalen van nationale kenmerken is het betreden van een mijnenveld van onnauwkeurige beoordelingen en verrassende uitzonderingen’ aldus Lewis. Gevolgd door: “Er bestaat echter zoiets als een nationale norm.”
Richard Lewis is een Britse taalkundige die op nationaal niveau kenmerken van cultuur heeft beschreven. Zijn model heeft hij beschreven in het boek: ‘When Cultures Collide: leading accross cultures’.
Het Lewis model is vooral van belang voor het goed kunnen begrijpen hoe de cultuur impact heeft op gedrag. Daar veel agile teams een multiculturele samenstelling kennen of zullen kennen (door de mondialisering) is dit model ook relevant voor agile werken.
Het Lewis model
Lewis baseert zijn model op gegevens die hijzelf heeft verzameld tijdens zijn werkperiode door het bezoeken van landen. Hij heeft in meer dan 20 landen gewerkt en ruim 135 landen bezocht. Hij heeft in deze periode ca. 50.000 leidinggevenden, 150.000 online vragenlijsten en bijna 70 nationaliteiten laten bijdragen aan zijn onderzoek. Zijn indeling is gebaseerd op decennialange observaties en duizenden beoordelingen van culturele profielen.
Zoals in de inleiding al beschreven is, erkent Lewis de moeilijkheid bij het definiëren van culturele categorieën. Het is bijzonder uitdagend om honderden definities te hanteren of te beschrijven bij het vergelijken van verschillen tussen regio’s, landen, nationaliteiten, religies, en (leeftijds-)generaties.
Het doel van Lewis was het bieden van een eenvoudiger model, om verwarring te voorkomen en beknoptheid te verschaffen. En dat is gelukt!
Hij kwam als eerste tot de conclusie dat men het in eerdere onderzoeken veel te gecompliceerd maakte, omdat men te veel was georiënteerd op zaken die er voor gedrag wel toe doen, maar waarbij men zich focuste op slechts één of een beperkt aantal factoren. Voorbeelden hiervan zijn: focus op religie of nationaliteit.
Uit zijn onderzoek bleek dat nationale gedragsnormen een prima indicator zijn en dat deze normen niet snel veranderen. Lewis stelde namelijk vast dat gedrag in een cultuur niet willekeurig is, maar dat deze tendensen, reeksen en tradities bevat. Daarnaast beschreef Lewis dat waarden, overtuigingen en gedragingen zich verzetten tegen plotselinge veranderingen en dat mede daardoor gedrag voorspelt kan worden per cultuur.
Indeling naar 3 culturele categorieën of typologieën
Hij beschreef hiertoe 3 categorieën of typologieën, waarbij elke categorie zich onderscheid van een ander, maar elke typologie ook gedragselementen bevat van de andere twee categorieën. Het één sluit de ander dus niet uit, de uiteindelijke indeling vindt uiteindelijk plaats op dominante gedragingen.
Lewis kwam dus tot de conclusie dat mensen kunnen worden onderverdeeld naar getoond gedrag. En dat blijkt over de gehele wereld toepasbaar te zijn, met verrassende combinaties.
Om zijn theorie goed te begrijpen is heeft Lewis een prachtige afbeelding gemaakt. Onderstaande afbeelding toont de lineair-actieve, multi-actieve en reactieve variaties tussen de belangrijkste nationale culturen.
Toelichting per categorie of typologie van het Lewis model
Het lijkt heel leuk om landen samen te voegen naar gedrag, maar realiseer je dan ook dat het model van Lewis eigenlijk beschrijft voor welke culturele groep een individu empathie zal opbrengen.
Lewis noemt zijn drie categorieën of typologieën: Lineair-actief, Multi-actief en Reactief. Maar deze staan niet voor niets in een driehoek, er zijn ‘nabij’ gelegen culturen en ‘verder weg’ liggende culturen.
Wat je zo direct gaat lezen is dat bepaalde gedragingen in hoofdlijnen gegroepeerd kunnen woorden en dat daar bepaalde culturen aan gekoppeld kunnen worden. Eerst zal een korte beschrijving per typologie plaatsvinden, gevolg door een totaaloverzicht.
Lineair-actief
Taak georiënteerd: plannen, organiseren, ‘dingen’ voor elkaar krijgen, één ding of taak volgordelijk in een geplande volgorde. Logisch argumenteren en het volgen van regels. Aan welke nationaliteiten denk jij nu? Volgens Lewis zitten de Zwitsers en Duitsers in deze groep.
Multi-actief
Zijn culturen die gevoelens en relaties belangrijk vinden. Deze culturen beschrijf je als: Levendig, emotioneel, impulsief en spraakzaam! Doen veel dingen tegelijkertijd, waarbij het volgen van een tijdschema of vasthouden aan plannen niet hun ding is. Het belang van de afspraak of de relatieve spanning van de afspraak telt wel. De culturen die hierbij horen zijn bijvoorbeeld: Spaanstalig Latijns Amerika, Arabieren en Italianen.
Reactief
Zijn culturen die er belang aan hechten dat men hoffelijk en met respect met elkaar omgaat. De mensen luisteren beleefd, rustig, aandachtig en kalm naar hun gesprekspartner. Ze gaan niet snel in discussie en nemen niet snel het initiatief. Ze zoeken naar harmonie, waarbij het vermijden van ‘verlegenheid of gezichtsverlies’ voor anderen of zichzelf uiterst belangrijk is. Tot deze groep behoren bijvoorbeeld Finnen, Japanners en Chinezen.
Vanzelfsprekend kan je nu aandragen dat het beschrijven van een cultuur op deze manier niet het individu weerspiegeld. De kracht van het model is echter dat men cultuur en de bijbehorende kenmerken terugbrengt naar het beschrijven van gedragingen van een persoon. Een persoon die mede gevormd is door zijn of haar culturele omgeving. Een persoon kan zeer goed aansluiten met zijn gedrag bij een bepaalde cultuur, maar een andere culturele achtergrond hebben. Dit zie je in onderstaande afbeelding.
Vanzelfsprekend zullen bepaalde functies, bepaalde eigenschappen vragen. Een aantal voorbeelden: een accountant (lineair actief) zal van feiten willen uitgaan, salespersonen zullen overwegend multi-actief zijn en een ambassadeur zal veelal reactief zijn.
Toch zijn dit slechts simpele voorbeelden, het aandachtspunt zal dienen te liggen op hoe verschillen te overbruggen zijn, door bijvoorbeeld kennis te delen en respect voor de ander te hebben en samen willen werken om gezamenlijke doelen te realiseren.
Het model van Lewis voor een teamgesprek
Het is goed mogelijk om gebruik te maken van het model van Lewis om teamleden met elkaar in gesprek te laten gaan. Dit is vooral van toepassing als er meerdere culturen in een team aanwezig zijn, maar ook als men samenwerkt met andere culturen is het eigenlijk ene must. Men heeft regelmatig geen duidelijk inzicht in de cultuur van de ander.
Zo spreken Nederlanders zich vaak direct en duidelijk uit, maar volgens veel andere culturen is dat onbeschoft. Het ergste is wellicht wanneer de ene cultuur zich verheven voelt boven een andere cultuur, waarbij mensen uit een bepaalde cultuur over andere culturen en bijbehorend gedrag spreken in de termen van goed of fout.
Voor alle duidelijkheid, het aandeel van de wereldbevolking dat zich net zo gedraagt als in de Nederlandse cultuur gebruikelijk is, kan uiterst klein genoemd worden. Denk bijvoorbeeld eens na over dat veruit de meeste mensen op deze planeet een Aziatische cultuur kennen. Kijk nog maar eens goed naar het model van Lewis.
Door inzicht te verkrijgen in de cultuur van een andere, kunnen teams beter begrijpen wat en waarom er iets op een bepaalde manier plaatsvindt. Een beter begrip voor elkaar versterkt het vertrouwen in elkaar.
Selectie
Er is echter nog een mooie gelegenheid om gebruik te maken van het Lewis model. Als je teamleden zoekt voor bepaalde doeleinden kijk je naar de rol die ze dienen te vervullen. In dat kader kan je ook kijken of de persoon: Lineair-actief, Multi-actief of Reactief is.
Het Lewis model wordt door crossculture.com, opgericht door Lewis, als selectiemiddel voor vacatures aangeboden. Hier kijkt men op basis van meetbaar gedrag naar de geschiktheid van internationale kandidaten. Het interessante is dat je dan voorbij de gebruikelijke selectiecriteria gaat, het toevoegen van een persoon die een andere cultuur meebrengt zal een team verrijken. Met de verdergaande mondialisering kan deze optie interessant zijn.
Voor multiculturele teams is het Lewis model een goed instrument om de huidige of toekomstige teamsamenstelling in een retrospective of een speciale cultuursessie eens goed te bespreken.
Samenvatting Lewis model
Voor een extreem korte samenvatting:
- Lineair-actief: praat de helft van de tijd en daagt je objectief uit.
- Multi-actief: praat het grootste deel van de tijd en daagt je als persoon uit.
- Reactief: luistert het grootste deel van de tijd en daagt je holistisch uit.
Voor een uitgebreide samenvatting zie onderstaande afbeelding:
Wil je meer weten over cultuur? Lees dan de artikelen Het cultuurmodel van Laloux of Het organisatiecultuurmodel van Schein.