De negatieve brainstorm techniek (reverse brainstorming technique) is een creatieve methode om problemen op te lossen. Na het identificeren van het probleem ga je in een brainstorm sessie het probleem nog groter maken. Daarmee onderzoekt het team wat de beste oplossing zou kunnen zijn.
Het probleem wordt omgekeerd naar de oorzaak, daardoor wordt het duidelijk waar de oplossingen gevonden kunnen worden.
Andere benamingen voor Reverse brainstormen zijn: negatief brainstormen en de omgekeerde brainstorm.
Brainstormen
Veel tools en technieken om creativiteit te bevorderen hebben betrekking op het ontwerpdenkproces, zoals het gebruiken van mindmaps, brain dumps, groepsdiscussies, SWOT-analyse etc. Elk instrument heeft zijn eigen sterke punten.
Brainstormen is ook een vaak gehanteerde methode. Welke brainstorm methode het meest geschikt is voor de situatie hangt af van de gewenste focus op kwantiteit en/of kwaliteit, kritiek te weerhouden en/of ideeën te genereren.
Vrijwel alle brainstorm methodes vragen eerst om veel ideeën (kwantiteit) om daarna de stap te maken naar kwaliteit. De negatieve brainstorm werkt ook op deze manier.
In de basis leveren alle brainstorm methodes ideeën en verbeter methoden om tot één toepasbaar idee te komen. Een voorbeeld van een brainstorm methode is de Zes denkhoeden van De Bono.
Brainstormen is een van de krachtigste en meest gebruikte tools om creativiteit los te maken is. Het is veelal een groepsbijeenkomst met de belanghebbenden om ideeën te combineren en het probleem en de uitdagingen te bespreken die het oplossen van het probleem met zich mee kan brengen.
Toch is er altijd sprake van een uitdaging bij brainstormen. Het menselijk brein werkt namelijk anders. De meeste creatieve ideeën komen bij ons op tijdens het douchen, tandenpoetsen of het rijden met de auto. Je kan niet op commando creatief zijn of tijdens een sessie door een opdracht creatief worden. Iemand vragen tijdens een vergadering om een specifiek probleem op te lossen helpt niet om creatieve resultaten te bereiken. Een negatieve brainstorm kan daar bij helpen.
Wat is de Reverse Brainstorming?
De Reverse Brainstorm methode hanteert een simpel uitgangspunt. Om creatieve oplossingen te krijgen zal ook het proces creatief en innovatief ingericht moeten zijn. Reverse brainstorming richt zich dan ook op ‘hoe het probleem groter gemaakt kan worden’ i.p.v te vragen hoe het probleem kan worden opgelost. Zo denkt het team bijvoorbeeld na over hoe de kosten kunnen worden verhoogd in plaats van verlaagd .
Daardoor ontstaan belachelijke, absurde en vooral buitensporige ideeën die ook meteen de kracht van het negatief brainstormen tonen. Indirect denken, andersoortige oplossingen en vrijkomende creativiteit brengen nieuwe inzichten en oplossingen.
De negatieve brainstorm hanteert dus ongewone denkmethoden om tot oplossingen te komen die gewone denkmethoden niet bereiken. Omdat creatief denken een speciale stroom van ideeën vereist, kan reverse brainstorming teams helpen bij het creëren van unieke denkmethoden.
Reverse brainstorming kan direct in een sessie worden worden toegepast of kan worden gebruikt als de gewone brainstorming niet tot de gewenste oplossing voor het probleem of de gerichte creatieve aanpak leidt.
In welke situaties is negatief brainstormen interessant:
- Wanneer (voor)oordelen een belangrijke rol spelen.
- Als loslaten van het ‘oude’ lastig is.
- Wanneer men zich richt op analytische zaken.
- Als men het lastig vindt om tot goede ideeën te komen.
- Voor het genereren van nog meer ideeën.
Wat zijn de vijf stappen van de negatieve brainstorming?
De negatieve brainstormsessie werkt met 5 stappen om het doel te bereiken. Het team doorloopt elke stap en bespreekt deze in groepsverband. Alle deelnemers leveren zoveel mogelijk ideeën aan en elk teamlid doet mee. Er is geen goed of fout idee, alle ideeën zijn welkom. Een ‘ja maar’ wordt niet getolereerd door het team en/of facilitator.
Deze stappen omvatten het volgende:
Stap 1: Identificatie
Benoem het probleem dat tegen het einde van de groepsbijeenkomst moet zijn opgelost. Werk daarbij agile, gebruik een white bord, brown paper, post-its, etc.
Stap 2: Keer het verwachte proces om.
Stel de deelnemers vragen als: “hoe kunnen we het probleem verergeren”
In plaats van de gebruikelijke vraag “hoe kunnen we het probleem oplossen?”
Stap 3: Verzamel alle negatieve ideeën.
Aanvaard alle ideeën zonder kritiek. Een ja, maar … is ook kritiek.
Stap 4: Keer alle ideeën om
Na het beschrijven van de mogelijkheden die het probleem nog erger maken, draai je deze negatieve ideeën om. Met als doel de beste oplossingen voor het probleem te vinden.
Stap 5: Beoordeel en evalueer
Evalueer de resultaten om tot de beste oplossing te komen. Het team beslist welke oplossing het beste resultaat zal opleveren om het probleem van de gebruikersinteractie op te lossen. Het team kan bijvoorbeeld dot-voten op de groene post-its.
Bovenstaande stappen beginnen en eindigen zoals een gewone brainstorm. Het grootste verschil wordt bereikt door eerst de situaties nog erger te maken. Daardoor begrijpt men de situatie beter en bedenkt men een betere oplossing.
Samenvatting
Een negatieve brainstorm is een onderscheidende techniek. Het innemen van een negatief standpunt zorgt er voor dat er ruimte komt voor nieuwe ideeën. Bij Design Thinking is het gewenst om anders naar wensen van de gebruiker te kijken.
Een nieuw perspectief door het tegenovergestelde standpunt in te nemen is verfrissend. Reverse brainstorming is een goede techniek om problemen creatief op te lossen.
Er zijn meer creatieve denk- en probleemoplossende technieken, zoals bijvoorbeeld het Productive Thinking Model van Hurson, de zes denkhoeden van De Bono of de SCAMPER methode. Het artikel: Wat is een affiniteitsdiagram? sluit ook goed aan.
Kijk ook eens naar de 31 brainstorm tips en ideeën.