Volgens Maxwell bestaat leiderschap uit 5 opeenvolgende niveaus van leiderschap. In elk niveau werk je toe naar het volgende niveau. Maxwell hanteert de volgende vijf niveaus: positie, toestemming, productie, ontwikkelaar en de top.
John Maxwell is een Amerikaanse auteur, spreker en dominee. Auteur van meer dan 60 boeken, vooral bekend om zijn theorie over leiderschap. In zijn boek, The 5 Levels of Leadership, beschrijft hij voornoemde 5 niveaus van leiderschap.
Leiderschap is een reis
Ontwikkelen als leider is als het begin van een reis. Naarmate je vordert, zul je door “vijf niveaus van leiderschap” gaan. Het klimmen naar elk volgend niveau brengt steeds meer werk met zich mee, maar naarmate je je verder ontwikkelt, zal je makkelijker leiding kunnen geven.
Helaas, volgens Maxwell kun je geen enkel niveau overslaan. Elke keer als je naar een hoger niveau van leidinggeven gaat neem je mee wat voorafgaand is geweest. Dus je ervaringen zullen impact hebben in alle volgende niveaus.
Vergelijk de klim naar het 5e niveau naar de top met een berg. Het kost een enorme inspanning en betrokkenheid en gaat het klimmen niet altijd snel. Vallen kun je altijd, op elk moment, met een afschuwelijke snelheid. Het dringende advies van Maxwell is dan ook dat je jouw waarden nooit in de steek mag laten.
Er is echter een fantastische beloning om te komen op het hoogtepunt van leiderschap: je krijgt de kans om toekomstige leiders verder te ontwikkelen. Zie dit maar als een nalatenschap, aldus Maxwell.
Wanneer ben je een leider?
Wanneer ben je volgens jou een leider? Is men dat als je een bedrijfsleider, coach, leraar, vrijwilligerscoördinator of een ouder bent? Volgens Maxwell ben je dit al in al deze gevallen. Je bent een leider! Maar wat is jouw leiderschapsreis?
Dan heb je een aantal mogelijkheden, volg je hart. Gebruik je verstand, weet dat er 5 niveau zijn waarin je kan groeien.
Er zijn heel veel definities over leiderschap Maxwell hanteert deze omschrijving: ‘
‘Leiderschap gaat over groei – voor jezelf, je relaties, je productiviteit en je mensen. Om goed te kunnen leiden, moet je je behoefte aan voortdurende verbetering omarmen, en de 5 Levels bieden een navigatiesysteem om je te helpen met je reis. Je moet weten waar je bent, om te weten waar je naartoe gaat.’
John Maxwell
Wat zijn de 5 niveaus van leiderschap?
Maxwell hanteert de volgende niveaus: positie, toestemming, productie, ontwikkeling van mensen en de top. Deze worden achtereenvolgens beschreven.
Niveau 1 Positie
Positie is het laagste niveau van leiderschap, het instapniveau. Om het wat positiever te brengen noemt men het ook wel het basisniveau van leiderschap. Het enige wat hiervoor hoeft te gebeuren is een benoeming in een ‘leidinggevende positie. Je hoeft geen bekwaamheden te hebben of inspanningen te hebben verricht. Want iedereen kan worden benoemd in een positie.
De vraag is dan of je een leider bent of een baas. Maxwell verwoordt het als volgt: mensen die het alleen tot Niveau 1 halen, zijn misschien wel bazen, maar ze zijn nooit leiders. Ze hebben ondergeschikten, geen teamleden. Ze vertrouwen op regels, voorschriften, beleid en organisatieschema’s om hun mensen te controleren. Hun mensen zullen hen alleen volgen binnen de aangegeven grenzen van hun autoriteit.
baas of leider?
Hoewel er niets mis is met het hebben van een leiderschapspositie, is van alles mis met het vertrouwen op dit eerste niveau van de 5 niveaus van leiderschap. Mensen volgen omdat de leider op dit niveau een hefboom heeft: Angst! Veelal vertaald in toekomst voor de medewerkers of te wel baanzekerheid. Op Niveau 1 volgen mensen alleen als ze geloven dat ze dat moeten. De leider biedt geen vertrouwen, motivatie van de medewerkers is vaak laag en verandering of vertrekken bij deze baas wordt vaak overwogen door de medewerkers.
Mensen die op het niveau van de positie blijven, vinden het lastig om bijvoorbeeld met vrijwilligers te werken. Waarom? Omdat positie niet automatisch leidt tot invloed, en vrijwilligers zich ervan bewust zijn dat ze niemand hoeven te volgen. Ze volgen echt alleen als ze dat willen.
Maar het nieuws is niet allemaal slecht over dit niveau. Het is een prima plek om te gaan investeren in je groei en potentieel als leider. Gebruik je tijd op dit niveau om jezelf te leren leiden – door middel van prioriteiten en zelfdiscipline – en je bent klaar om naar het volgende niveau te gaan.
Dit betekent dat deze positie een prima uitgangspunt is, maar elke leider zou moeten streven om verder te groeien dan Niveau 1. Pas als deze nieuwe leidinggevende ook echt beseft dat er voor leidinggeven meer nodig is, kan de ‘positie leider’ naar het volgende niveau te groeien.
Niveau 2 – Toestemming
Toestemming is het tweede niveau van de vijf niveaus van leiderschap. Toestemming is gebaseerd op de relatie. Met andere woorden: op dit niveau kiezen mensen ervoor om te volgen omdat ze dat willen. Met andere woorden, ze geven de leider toestemming om hen te leiden.
Het maken van de verschuiving van positie naar toestemming brengt een persoon de eerste echte stap in het leiderschap. Leiderschap is invloed, en wanneer een leider leert te functioneren op het niveau van toestemming, verandert alles.
Wanneer mensen worden behandeld als individuen die waarde hebben, begin je een positieve invloed met hen te ontwikkelen. Wanneer mensen zich geliefd voelen, verzorgd, begrepen, gewaardeerd en vertrouwd, beginnen ze samen te werken met hun leider en elkaar. Het vertrouwen groeit, wat meestal leidt tot respect. De omgeving wordt veel positiever, dit verandert de hele werkomgeving.
Medewerkers geloven de leidinggevende en in de doelen die hij nastreeft, want ook de leidinggevende geloofd in zijn medewerkers.
mensen gaan mee met leiders waar ze mee kunnen opschieten.
John Maxwell
Om op dit niveau te groeien, werken leiders aan het leren kennen van hun mensen en het verbinden met hen. Je kunt niet leiden zonder mensen, wat betekent dat je moet leren van mensen te houden als je goed wilt leiden!
volgen
Mensen doen meer dan alleen bevelen opvolgen. Ze beginnen daadwerkelijk te volgen. En dat doen ze omdat ze dat echt willen. Waarom? Omdat de leider mensen begint te beïnvloeden met relatie, niet alleen positie. Voorbeelden hiervan zijn interesse in de thuissituatie, hobby’s en gezondheid.
Goede onderlinge relaties verstevigen de samenwerking en vergroten de loyaliteit en het wederzijds vertrouwen.
Hoewel een goede relatie nodig is om te groeien, is het niet vanzelfsprekend genoeg om goede resultaten te bereiken. Daarom is niveau 2 van de vijfniveaus van leiderschap de fase waarin solide, duurzame relaties worden opgebouwd die de basis vormen voor het volgende niveau.
Niveau 3: Productie
Productie kwalificeert en scheidt echte leiders van mensen die alleen maar leidinggevende posities bekleden. Goede leiders maken altijd dingen mogelijk. Ze krijgen resultaten. En dingen voor elkaar krijgen is waar het bij Niveau 3 om gaat. Op dit niveau bouwen leiders die resultaten produceren hun invloed en geloofwaardigheid uit. Mensen volgen nog steeds omdat ze dat willen, maar ze doen het vanwege meer dan alleen de relatie. Mensen volgen Niveau 3 leiders vanwege hun staat van dienst.
Op het niveau van de Productie kunnen leiders veranderen in reisagent. De (productie) richting is duidelijk. Het werk wordt gedaan, het moreel verbetert, de winst gaat omhoog, de omzet daalt en de doelen worden bereikt. Vanzelfsprekend is dit niveau allen mogelijk na niveau 2. Het opbouwen van goede relaties komt is nodig om als team stappen te maken. Vertrouwen is het sleutelwoord om een goede productie te bereiken.
Hoe meer je produceert, hoe meer je in staat bent om moeilijke problemen aan te pakken en met lastige problemen om te gaan. Het leiden en beïnvloeden van anderen wordt leuk, want als iedereen samen vooruitgaat, stijgt het team naar een ander niveau van effectiviteit. Daarvoor is het wel nodig dat de leider de visie uitdraagt en de juiste route aangeeft, zodat men de leider kan volgen.
Impact
Op niveau 3 productie kunnen leiders een significante impact hebben op een organisatie. Ze zijn niet alleen individueel productief, maar ze zijn ook in staat om het team te helpen produceren. Niemand kan doen alsof hij of zij Niveau 3 is. Ofwel de leider produceert de organisatie en voegt toe aan het resultaat of niet.
Sommige mensen gaan nooit van toestemming naar productie. Waarom? Ze lijken geen resultaten te kunnen produceren. Wanneer dat het geval is, is het meestal omdat zij de zelfdiscipline, de werkethiek, de organisatie, of de vaardigheden missen om productief te zijn. Echter, als je naar hogere niveaus van leiderschap wilt gaan, moet je gewoon produceren. Er is geen andere manier om dit te omzeilen.
Goede leiders in het derde niveau van de 5 niveaus van leiderschap zijn vaak geliefd. De duidelijke resultaten voor het bedrijf, de aandacht voor de mensen en de heldere visie worden erkend. Hij is niet zomaar te vervangen, het team is verbonden met dit type leider. De goede leiders willen echter door naar het vierde leiderschapsniveau.
Het is belangrijk om hier op te merken dat het doel met de 5 niveaus niet is om van het ene niveau af te wijken om op een nieuw niveau te groeien. In plaats daarvan bouwen deze 5 niveaus van leiderschap op elkaar voort. Met andere woorden, Niveau 3 leiders moeten nog steeds de dingen doen die Niveau 2 mogelijk maken. Zij voegen gewoon Niveau 3 strategieën toe aan de mix. En als ze effectief worden op Niveau 3, zijn ze klaar om de doelen van de volgende niveaus te gelagen.
Niveau 4 – Ontwikkelaar
Niveau 4 kan in één woord worden samengevat: reproductie. Het doel van de leider op dit niveau is om zoveel mogelijk leiders te identificeren en te ontwikkelen door in hen te investeren en hen te helpen groeien.
Ligt op niveau 3 nog de nadruk nog op persoonlijke en zakelijke productiviteit. Ook wel het vermogen om een hoogproductief team, afdeling of organisatie te creëren. Blijkt deze vaardigheid in niveau 3 l de eerste signalen van een hoger niveau van leiderschapscapaciteiten aan te tonen dan de meeste anderen vertonen.
Maar dan komt nu de stap om anderen te ontwikkelen. Dit is voor heel veel leiders een lastige stap. Groot geworden in productie, maar nu dienen ze over te stappen naar het ontwikkelen van het potentieel van andere toekomstige leiders. Daarmee zal de leider ook zelf groeien in leiderschap, maar de verleiding om terug te grijpen naar niveau 3 is groot.
Om te groeien op het niveau van de ontwikkeling van mensen moet je prioriteit geven aan het investeren in leiders en elke dag bewust stappen ondernemen om hen te helpen groeien. Doe dat consequent, lang genoeg, en je kunt de vruchten plukken van het volgende niveau.
ontwikkelen van anderen
Kortom, om de hogere niveaus van leiderschap te bereiken, moeten leiders de overgang maken van producenten naar ontwikkelaars. Waarom? Omdat mensen het meest waardevolle bezit van elke organisatie zijn!
Anders gezegd mensen zijn bepalend voor een organisatie, voor de ontwikkelaar geldt dat er twee redenen zijn om te investeren in toekomstige leiders. Een persoonlijke en een zakelijke reden.
De eerste reden is persoonlijk: hoe meer je nieuwe leiders begeleid, hoe meer je het leven van alle teamleden zal veranderen. Als gevolg daarvan zullen mensen je volgen vanwege wat je voor hen persoonlijk hebt gedaan. En als extra bonus zullen sommige van die mentorrelaties waarschijnlijk een leven lang meegaan.
De tweede reden is zakelijk: wanneer er meer leiders zijn, kan meer van de missie van de organisatie worden bereikt. De mensen die je kiest om te ontwikkelen kunnen een groot potentieel voor leiderschap laten zien, of ze kunnen ruw zijn, maar het hoofdidee is hetzelfde: wanneer je in hen investeert, kun je jezelf reproduceren.
De schatting is dat de 80/20 regel hier ook van toepassing is. 20% naar persoonlijke productiviteit en 80% voor de ontwikkeling van anderen. Overigens is het investeren in groei van anderen wellicht de beste investering in je zelf op de top te bereiken.
Niveau 5: de top (Pinnacle)
In de inleiding werd al beschreven dat je een reis gaat maken in leiderschap. Eindelijk je bent aangekomen op het vijfde niveau van de 5 niveaus van leiderschap: de top! De top is slechts voor enkelen weggelegd. Echte toppers zijn schaars. Het vijfde niveau kenmerkt zich door respect voor de leider.
Het hoogste niveau van leiderschap is het meest uitdagende om te bereiken. Het vereist zowel een lange adem en doorzettingsvermogen. Je kan gewoonweg geen niveau 5 bereiken, tenzij je bereid bent om je leven te investeren in het leven van anderen voor de lange termijn. Maar als je er aan houdt, als je jezelf voortdurend concentreert op zowel het groeien van jezelf op elk niveau als op het ontwikkelen van leiders die bereid en in staat zijn om andere leiders te ontwikkelen, dan zou het kunnen dat je je wellicht op het hoogste niveau bevindt.
De meeste leiders die de Pinnacle bereiken, doen dat later in hun carrière. Maar dit niveau is geen rustplaats voor leiders om te stoppen en hun succes te bekijken. Het is een voortplantingsplaats van waaruit zij de grootste invloed op hun leven hebben. Daarom moeten leiders die de Pinnacle bereiken er het beste van maken zolang ze dat kunnen. Met dankbaarheid en nederigheid zouden ze zoveel mogelijk leiders moeten opleiden en verheffen, zoveel mogelijk grote uitdagingen moeten aangaan en hun invloed moeten uitbreiden om een positief verschil te maken buiten hun eigen organisatie en bedrijfstak.
later in carrière
Niet alleen is leiderschap op dit niveau een hoogtepunt van goed leiderschap op de andere vier niveaus, maar het vereist ook een hoge mate van vaardigheid en een zekere mate van natuurlijk leiderschap. Er is veel nodig om andere leiders te kunnen ontwikkelen zodat ze Niveau 4 bereiken, wat dat is wat Niveau 5 leiders ook doen. De individuen die Niveau 5 bereiken leiden zo lang dat zij een erfenis van leiderschap creëren in de organisatie die zij dienen.
Niveau 5 leiders ontwikkelen Niveau 5 organisaties. Zij creëren mogelijkheden die andere leiders niet hebben. Mensen volgen hen vanwege wie zij zijn en wat zij vertegenwoordigen. Met andere woorden, hun leiderschap krijgt een positieve reputatie.
Met voorgaande onderscheiden niveau 5 leiders zich van alle anderen. Zij lijken succes met zich mee te brengen waar zij ook gaan. Leiderschap op dit hoge niveau tilt de hele organisatie op en creëert een omgeving die iedereen in de organisatie ten goede komt, wat bijdraagt aan hun succes. Als resultaat, overstijgen de leiders van Niveau 5 vaak hun positie, hun organisatie en soms hun industrie.
Een mooi voorbeeld is Albert Plesman, de oprichter van de KLM. Vanzelfsprekend zijn er ook recente topleiders te benoemen, maar dat is een mooie vraag die ik aan leiders stel:
‘Welke leider inspireert jou?’
Peter
Het antwoord is vrijwel altijd veelzeggend, in het antwoord vind je vaak het huidige niveau, ambitie, reikwijdte, persoonlijke doelen en karakter eigenschappen.
M.b.v. een paar aanvullende vragen is het mogelijk om een vrij goede inschatting te maken van het leerpad die de leider aan het volgen is.
Samenvatting
Maxwell beschrijft de 5 niveaus van leiderschap. Deze zijn: positie, toestemming, productie, ontwikkelaar en de top. Waarbij elk niveau doorlopen dient te worden en beschikbaar blijft in het volgende niveau. Alleen met continu verbeteren kan een leider zich ontwikkelen.
De beklimming is vaak lang en vergt een forse investering. Een val naar beneden gaat snel, maar de top bereiken is uitdagend. De ultieme beloning is dat iedereen in de omgeving profiteert van een leider op topniveau. De reis is eindeloos, hij houdt pas op als men het opgeeft te reizen.
Als je een leider bent stel jezelf dan de volgende vragen:
- Waar sta je nu op dit moment?
- Waar ga je heen?
Overigens sta je met deze vragen niet alleen, vrijwel alle leiders vragen zich af hoe ze op het volgende niveau komen.
Volgens Maxwell begint het met de 5 niveaus van leiderschap te kennen en te gebruiken. Dus met te begrijpen waar je staat en hoe je op het juiste moment jouw effectiviteit kan vergroten.
Ik wens je een goede reis!
Wil je meer lezen over leiderschap? Dan is het artikel: Het situationeel leiderschap model van Hersey en Blanchard interessant. Wat is Radicaal Openhartig leiderschap sluit zeer goed aan bij de 5 niveaus van Maxwell. Het artikel: wat is leadership agility? is ook de moeite waard.