De Roos van Leary gaat ervan uit dat het op een bepaalde manier reageren van mensen vaak te voorspellen is waardoor gedrag te beïnvloeden is.
Gedragingen van de één roept vaak gedrag bij de ander op. We herkennen allen direct de volgende beweringen: op actie volgt reactie, zenden en ontvangen van een boodschap kunnen verschillen bewerkstelligen. Wat is de oorzaak en wat is het gevolg?
De Roos van Leary is ontwikkeld door de Amerikaanse Psycholoog Thimothy Leary. Na psychologisch onderzoek en observaties stelde hij dat: gedrag van mensen is te simplificeren tot twee basisbehoeften:
- Iedereen wil invloed hebben op anderen en de omgeving.
- We willen geaccepteerd worden.
Voor alle duidelijkheid. Het model is niet bedoelt om mensen te typeren of te karakteriseren. Hoewel je dat regelmatig ergens kan lezen, is dit niet de intentie van Leary geweest. Het gaat om interactie tussen mensen, in zijn model heeft hij beschreven dat gedrag voorspelbaar is en dat het daardoor beïnvloedbaar is.
Wat is de Roos van Leary?
De naam van De Roos is ontstaan doordat het model de vorm heeft van een windroos. De kern is dat Leary uitgaat van ‘eigen’ gedrag t.o.v. het gedrag van een ‘ander’. Of te wel oorzaak-gevolg
De kracht van dit model is dat het toont welk gedrag door welk gedrag wordt opgeroepen en hoe gedrag te beïnvloeden is.
Het model is gebaseerd op 2 basisbehoeften van mensen:
- We willen invloed hebben op anderen en de omgeving.
- We willen geaccepteerd worden.
Bovenstaande basisbehoeften heeft Leary als basis gebruikt om dit visueel duidelijk te maken. Dit zie je in De Roos van Leary als de belangrijkste assen terug.
Leary beweert dat bovenstaande basisbehoeften namelijk leiden tot gedrag van mensen over 2 assen: de samen-tegen-as (horizontaal) en de boven-onderas (verticaal).
De horizontale as: de samen-tegen-as of de agressie-liefde-as
Hier gaat het over acceptatie, relatie, tegengedrag, andere belangen, vijandigheid. Vaak gaat het om resultaat. Herkenbaar aan: kan je wel of niet met een ander ‘door één deur’.
Een samen-gedragspatroon uit zich in verantwoordelijk, behulpzaam, respecterend, dankbaar en samenwerkingsgezind gedrag.
Een tegen-gedragspatroon uit zich in onafhankelijk, wantrouwend,
De verticale as: de Boven-Onder-as of de dominantie-afhankelijkheids-as
Hier gaat het om beïnvloeding. Veel invloed of juist weinig invloed (willen) uitoefenen.
Een boven-gedragspatroon uit zich in actief, initiërend, beïnvloedend, beheersend en motiverend gedrag.
Een onder-gedragspatroon uit zich in passief, afhankelijk, onderdanig, conformerend en bescheiden gedrag.
Als je bovenstaande combineert dan krijg je woorden als: samen, wij, relatie, sympathie en affectie aan de rechterkant. Aan de linkerkant komen dan woorden als: tegen, ik, taakgericht, autonomie, antipathie en afwijzing.
De roos startte met 4 kwadranten, maar om meer nuancering te kunnen aanbrengen werd de kwadranten verder opgesplitst in tweeën. Waardoor er 8 kwadranten ontstonden, zie afbeelding.
Hoe hanteer je de Roos van Leary?
De segmenten in een kwadrant vertonen het tegengestelde gedrag. Neem als voorbeeld het kwadrant rechtsboven. De segmenten zijn ‘leidend’ en ‘helpend’.
- Is Boven belangrijker dan Samen dan volgt: leidend.
- Is Samen belangrijker dan Boven dan volgt: helpend.
En hoe werkt dat dan in een team?
Daarvoor neem ik een voorbeeld waar je als Scrum Master of Agile Coach direct wat hebt.
Tegen-onder
Het gedrag wat je waarneemt is: kritische vragen, weerstand en zoeken naar conflicten. Je ervaart het als een opstand. Hoewel het afhankelijk is van je persoonlijkheid, voel je dat identiek reageren ‘agressie’ zal oproepen. Dit is duidelijk het Tegen-Onder.
Onder-tegen
Wat je ook ziet is dat er weinig interesse is, het hen eigenlijk niet uitmaakt wat er gebeurt en een aantal doen niet mee in de discussie. Ook hier is het afhankelijk van je reactie, maar de verkeerde reactie roept ‘superioriteit’ op, er is zelfs een kans dat je tegen ‘arrogantie’ aan zit. Dit is een voorbeeld van Onder-tegen.
In dit voorbeeld zitten dus een aantal teamleden in het linksonder kwadrant. Zowel Tegen-Onder of Onder-Tegen. Geen fijne situatie.
Wat te doen?
In beide gevallen zal het onderdrukken van jouw primaire reflex noodzaak zijn. Want wat je wilt is dat alle teamleden in het kwadrant rechtsboven komen. Boven-Samen of Samen-Boven. Je wilt immers dat het team dat een actieve, samenwerkende rol gaat omarmen.
Nu moet jij even een denk stap maken. I.p.v. dat jij zelf de recht tegenoverliggende reactie geeft: ‘leiden’ of ‘helpen’. Kies je er voor dat je het team uitnodigt om te gaan ‘leiden’ en ‘helpen’. Jouw keuze is dan ‘volgen’ en ‘meewerken’. Je stelt geen eisen, je stelt alleen vragen.
In dit geval kies je NIET voor de 5W’s ook niet voor de 5W2H, maar vooral HOE vragen. Je nodigt ze uit om ‘helpend’ en ‘leidend’ gedrag te gaan vertonen. Ze zullen zelf met antwoorden komen die het te bereiken doel mogelijk maken. Een paar voorbeeldvragen: Hoe kunnen jullie aan de slag gaan met.. ? Hoe willen jullie dat aanpakken?
Werkt dit? Vaak, maar niet altijd. Dit is echter inherent aan Agile werken, de oplossing dient uit het team te komen. Dus veel vragen stellen helpt. Het belangrijkste is dat je jezelf realiseert dat tegenovergesteld gedrag als facilitator vaak niet werkt. Later in dit artikel lees je welke gedragingen congruent zijn.
Welk gedrag roept welk gedrag op?
Over de horizontale as zijn er nog twee mooie conclusies te maken:
- Samen: ‘meewerkend’ roept ‘helpend’ op (en vice versa)
- Tegen: ‘aanvallend’ roept ‘opstandig’ op (en vice versa)
Over de verticale as:
- ‘teruggetrokken’ roept ‘concurrerend’ op (en vice versa)
- ‘volgend’ gedrag roept ‘leidend’ gedrag op.
Congruentie
Het bijzondere aan interactie is het onderscheid in wat we zeggen en wat er getoond wordt. Of te wel de verbale en non-verbale communicatie.
De grootste uitdaging is om deze twee communicatie vormen met elkaar in overeenstemming te laten zijn. Non-verbaal verteld namelijk regelmatig een ander verhaal dan de inhoudelijke boodschap.
Voor een Agile Coach of een andere facilitator is dit een onderdeel van het vakgebied. Laat ik stellen dat er voor de Roos van Leary een simpele stelregel is. Bij elk segment hoort een verbaal gedrag en een congruent non-verbaal gedrag. Onderstaand een handig overzicht om te bepalen of de boodschap congruent is.
| Segment | verbaal | non-verbaal |
| Leidend | overtuigen en adviseren | nadrukkelijk aanwezig |
| Helpend | begrip tonen | oogcontact hebben |
| Meewerkend | respect tonen | luisteren en bevestigen |
| Volgend | vragen stellen | onopvallend blijven |
| Teruggetrokken | klagen | zich isoleren |
| Opstandig | kritische vragen stellen | afkeer tonen |
| Aanvallend | beledigen | nadrukkelijk aanwezig |
| Concurrerend | opscheppen | arrogant |
Hoe verder?
Hier ligt een mooie uitdaging voor elke facilitator. Je stelt jezelf altijd de volgende 2 vragen:
- Is het gedrag samen of tegen?
- Is het gedrag boven of onder?
Dan kan je direct daarna iemands gedrag en patronen analyseren. Dit helpt je bij de juiste plaatsing van het gedrag, waardoor je de ander beter begrijpt. Als je een ander beter begrijpt kan je ook beter inspelen op de ander. Dit doe je met behulp van de Roos van Leary. Hoe vaker je het toepast hoe makkelijker het wordt.
Tot slot
Gedrag van een ander is de eigen keuze van de ander. Elk gedrag in het model is dan ook waardeoordeel vrij, er is geen goed of fout gedrag volgens Leary. Want elk mens zal, afhankelijk van de situatie, alle acht gedragingen kunnen tonen.
Als je bedreven bent in het toepassen van deze methode ben je in staat om in elke situatie kiezen voor een bepaald gedrag die een ander kan beïnvloeden met eigen gedrag. Dit helpt je in tal van situaties.
De Roos van Leary is goed inzetbaar in combinatie met persoonlijkheidsmodellen als: Kernkwaliteiten en kernkwadrant van Daniel Ofman, MBTI – Meyers-Brigss Type Indicator, Enneagram, The Big Five, de 9 Teamrollen van Belbin en nog meer.